امروزه استفاده از فرآورده‌های گیاهی به‌خصوص اسانس‌ها در صـنایع دارویی، غذایی، بهداشتی و آرایـشی بـه قدرتی توسعه‌یافته است که در بسیاری از کشورها، مقادیر زیادی از این اسانس‌ها یا ترکیب‌های تشکیل‌دهنده آنها به‌صورت سنتزی تهیه می‌گردند. که به لحاظ رایحه و اثر ویژه و خطرات ناشی از آلودگی با مواد شیمیایی بـه‌هیچ‌وجه با اسانس‌های طبیعی قابل مقایسه نیستند. مورد درختچه‌ای است سنتی، همیشه سبز با برگ‌های کوچک و معطر که طول عمر آن به بیش از یک‌صد سال می‌رسد. این گیاه از قدیم‌الایام توسط ایرانیان شناسایی و یـونانیان قـدیم و ملل دیگر برای آن احترام خاصی قائل بوده و آن را سمبل جوانی، زیبایی، نجابت، عشق و ابدیت می‌دانستند. محصول زراعی یک گیاه دارویی زمانی مقرون‌به‌صرفه است که مقدار عملکرد و مواد ثانویه آن به حد مـطلوب رسـیده باشد، شویه انراداری نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ ترکیبات اسانس دارند بنابراین همواره مطالعه تأثیر شرایط انباری ترکیبات اسانس گیاهان دارای اهمیت فراوانی است. نکته مهم این است که چگونه دما و زمـان انـبارداری می‌تواند بر کمیت و کیفیت خواص اسانس گیاه مورد تأثیرگذار باشد. این پژوهش به‌صورت آزمایش فاکتوریل دوعاملی در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام خواهد شد. اثر دما و مدت‌زمان انبارداری را بر مـیزان و کـیفیت گـیاه موردمطالعه شد. عامل اول دمای نـگهداری در سـه سـطح (4 درجه سانتی‌گراد در یخچال، 25 درجه سانتی‌گراد (دمای محیط) و 18- درجه سانتی‌گراد در فریزر)و عامل دوم مدت‌زمان انبارداری (90 ، 60 و 30 روز) در نظر گرفته شد. اسانس‌ها در هرماه توسط دستگاه جـی سـی و جـی سی مس تجزیه گردید.
مقدمه
سابقه استفاده از گیاهان دارویی به زمآن‌های بسیار دوری بر می گردد، به طوری که حـتی در کـتب قـدیمی مانند انجیل و کتاب مقدس باستانی هند استفاده از برخی گیاهان در درمـان بیماری ها توصیه شده است (بی نام، 1389)
امروزه استفاده از فرآورده‌های گیاهی به‌خصوص اسانس‌ها در صنایع دارویی، غذایی، بهداشتی و آرایـشی بـه قـدرتی توسعه‌یافته است که در بسیاری از کشورها، مقادیر زیادی از این اسانس‌ها یا تـرکیب‌های تـشکیل‌دهنده آنها به‌صورت سنتزی تهیه می‌گردند. که به لحاظ رایحه و اثر ویژه و خطرات ناشی از آلودگی با مـواد شـیمیایی بـه‌هیچ‌وجه با اسانس‌های طبیعی قابل مقایسه نیستند. (میرزا و همکاران، 1375).
استفاده از گیاهان به عـنوان دارو بـرای درمـان بیماری ها از روزگاران کهن مورد توجه متخصصان طب سنتی بوده و تا اوایل قرن شـانزدهم یـکی از مـعتبرترین روش های درمان محسوب می شد. ابوعلی سینا از نخستین دانشمندانی بود که در کتاب قانون بـه شـرح و بررسی علمی و خواص درمانی گیاهان پرداخته که به همراه کتاب الحاوی زکریای رازی بـه عـنوان مـنبع ارزشمند طب گیاهی ، قرن ها به عنوان کتاب مرجع مورد استفاده دانشمندان غربی قـرار مـی گرفت.
ماتئول طبیب و گیاه شناس معروف قرن شانزدهم برای گیاه مورد خواص درمـانی مـتعددی را ذکـر نمود. دیوسکریدس طبیب مخصوص اسکندر مقدمی آن را مناسب برای درمان تورم و التهابات و گزش عقرب دانسته و ابـوعلی سـینا نیز از آن به عنوان گیاه ضد عفونی کننده نام برده است. با تـوجه بـه ایـنکه کاربرد اسانس‌ها در صنایع به دو صورت افزاینده در صنایع دارو سازی و غذایی و به عنوان دارو می باشد، کمیت و کـیفیت آن بـاید بـه گونه ای باشد تا جوابگوی مصرف همه جانبه آنها در سطح جهان باشد.
آغـاز قـرن شانزدهم مصادف با نگرش نوین در علم پزشکی و ظهور دیدگاه های جدید درمان و استفاده از داروهای شیمیایی و جـدید بـود که به دلیل عوارض جانبی، گرانی و مشکلات خاص خود موجب گرایش مـجدد مـردم به طب سنتی شد.
در قرن گذشته پیـشرفت عـمده ای در بـهره گیری از گیاهان دارویی حاصل شد. در سراسر جـهان آزمـایشگاه های مجهزی برای بررسی اثرات این دارو ها در درمان بیماری ها اختصاص یافت. طـبق بـرآوردی که توسط سازمان بهداشت جـهانی (WHO) صـورت گرفته اسـت بـیش از 80 درصـد مردم جهان (نزدیک به 5 میلیارد نـفر) بـرای درمان بیماری ها هنوز از داروهای گیاهی استفاده می کنند. تقریباً یک چـهارم داروهـای تهیه شده در جهان دارای منشاء گیاهی هـستند که یا مستقیماً از گـیاهان عـصاره گیری شده و یا براساس تـرکیب گـیاهی به‌صورت سنتزی تولید شده اند. کار بر روی طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی در بـسیاری از کـشورها ازجمله هند، آلبانی، بلغارستان، کـروواسی، ژاپن، پاکـستان، سـریلانکا، تایلند، مجارستان، هـلند، اسـپانیا، فرانسه و آلمان در دست انـجام اسـت به طوری که کشورهای اروپایی حدود 1500 گونه از گیاهان دارویی و معطر را مورد استفاده قرار داده و هـم اکـنون حدود 1400 محصول گیاهی در اروپا و ایالات متحده تـولید مـی شود. حـدود 25 درصـد از داروهـای تجویز شده در ایالات مـتحده حداقل حاوی یک ترکیب گیاهی فعال است. همچنین فروش داروهای سنتی نسبت به 5 سال اخـیر بـه دو برابر افزایش یافته و صادرات گیاهان دارویـی از هـند نـیز بـه سـه برابر سال هـای قـبل رسیده است (بی نام، 1389)
با این نگرش، گیاهان دارویی به عنوان نوآوری علمی به ویژه در عـرصه پزشـکی جـایگاه ویژه ای را کسب نموده اند. در حال حضر پزشـکی، دارو و درمـآن‌های نـوین وابـستگی شـدیدی بـه یکدیگر دارند اگرچه جایگاه این گیاهان آن گونه که شایسته است شناخته شده نیست لیکن، مطالعات انجام شده از روند روبه رشد مصرف آنها به عنوان پایه ای برای دانـش داروسازی حکایت داشته و ارزش حیاتی آن را آشکار می سازد.
شمار زیادی از مواد موثره حاصل از گیاهان دارویی هم اکنون در ساختار داروهای موجود به کار گرفته شد، کم کم گیاهان دارویی سهم بـیشتری را در درمـان بیماری ها به خود اختصاص می دهند. جهت تداوم این رند، ابتدا بایستی منابع گیاهی و عرصه های تولید، تحت بررسی و شناسایی قرار گیرند و متعاقب آن برنامه ریزی لازم جهت اسـتفاده مـطلوب و بهینه از آن به عمل آید (احتشام نیا و همکاران، 1389)
تولید مواد موثره گیاهی با هدایت فرآیند ژنتیکی است اما شدیداً تحت تأثیر عوامل محیطی قـرار گـرفته که خود رشد و نمو و نـیز کـیفیت ماده موثره را تحت تأثیر قرار می دهد (قاضیان تفرشی، 1385).
در رویشگاه های طبیعی کشورمان بیش از 7500 گونه گیاهی شناخته شده است که بسیاری از آنها دارای خـواص درمـانی و دارویی هستندو می تـوانند در صـنایع تولید دارو مورد استفاده قرار گیرند (قنبری، 1380).
افزایش تقاضا و روند رو به رشد مصرف گیاهان دارویی و معطر و کاربرد آنها در صنایع مختلف، لزوم توجه به توسعه منابع موجود و بکارگیری روش های مناسب کاشت، داشت، بـرداشت و مـدیریت عرصه های طبیعی و برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را توجیه می نماید. در غیر این صورت در آینده ای نه چندان دور شاهد تخریب رویشگاه های طبیعی و حذف بسیاری از گونه های بـا ارزش خـواهیم بود. بـه همین جهت برای حفاظت از عرصه های طبیعی باید نیاز صنایع از عرصه های زراعی و آن هم با توسعه کـشت و تولید گیاهان دارویی و اهلی کردن گونه های طبیعی برآورد گردد.
هـرچند کـه گـیاهانی که در خارج از محیط طبیعی خود کشت می شوند از نظر ترکیب و میزان مواد موثره با گونه های وحـشی تـفاوت هایی را نشان می دهند اما می توان با توجه به شرایط خاک و آب و هـوا و اسـتفاده از بـذور مرغوب در تولید زراعی گیاهان دارویی به نتایج قابل قبولی دست یافت، هم اکنون در سطح کـشور تحقیقات گسترده ای از سوی شرکت های دارو سازی بر روی گیاهان دارویی در دست اجرا است کـه گونه دارویی مُورد Myrtus communis نـیز در ردیـف همین گیاهان قرار دارد.
به طور کلی با توجه به تنوع آب و هوایی حاکم بر کشور و برخورداری از شرایط مناسب برای رویش طبیعی و یا توسعه کشت و اهلی کردن بسیاری از گیاهان که از ارزش دارویی ویژه ای بـرخورداند، ایجاد زمینه های لازم برای حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری خواه در عرصه های طبیعی و یا تولید در عرصه های زراعی، نه تنها می‌تواند نیاز صنایع مختلف داخلی را تأمین نماید بلکه بخش مهمی از صـادرات مـحصولات غیر نفتی را به خود اختصاص دهد.
اهمیت گیاهان دارویی در صنعت و داروسازی
نظر به اینکه با پیشرفت های علوم شیمی و داروسازی مواد موثره لازم در معالجه های پزشکی امروزه به‌صورت مصنوعات کارخانه ایـ، عـرضه شده اند، لذا بعضی ها فکر می کنند، که با عرضه مواد مصنوعی مذکور از اهمیت گیاهان دارویی کاسته شده و نیاز چندانی به کشت و تولید آنها نخواهد بود.آمار سال هـای اخـیر نشان می دهد که این تصو چندان صحیح نبوده و با وجود عرضه مصنوعی مشابه مواد موثره گیاهان دارویی به مردم، نه تنها از میزان کشت و تولید گیاه کاسته نشده بـلکه تـولید و مـصرف آنها افزایش نیز یافته اسـت. مـصرف گـیاهان دارویی در کشورهای صنعتی اروپایی در بین سالهای 1980 – 1985 بین 8 – 7.5 درصد افزایش نشان می دهد. آمار جهانی نیز نشان می دهد مواد موثره حـدود پنـجاه درصـد داروهای عرضه شده به بازار دارای منشأ گـیاهی بـوده و حتی، در برخی از کشورها درصد مذکور به نود درصد رسیده است. مردم آمریکا در سال حدود سه میلیارد دلار جهت دریافت آن دسـته از داروهـایی مـی پردازند که مواد موثره آنها منشأ گیاهی دارد. مواد موثره بـه‌خصوص عطرها و اسانس‌ها موارد استفاده متعدد و متفاوتی در صنایع لوازم آرایش، صنایع مواد شیمیایی خانگی (شامپو، صابون، عطر، خشوبوکننده های هـوا و امـثال آنـها) دارند. استفاده ازمواد موثره دارویی در صنایع غذایی، روز افزون می باشد (نـوشابه سـازی، کنسروسازی، شیرینی سازی و امثال آنها) و جهت بهتر شدن رنگ و طمع و بوی محصولات در سطح دقیق تر و حـساب شـده تـری استفاده می گردد. از گیاهان دارویی در داروهای دام، طیور و آبزیان استفاده می شـود.
طـبقه بـندی علمی گیاه مورد
این گیاه جزء نهان دانگان (دولپه ای پیوسته گلبرگ) و در فرمانروگیاهان، دسته گـیاهان گـلدار، رده دولپه ای هـا، راسته لب گلی ها، خانواده نعنائیان و سرده مریم گلی ها قرار دارد. جنس salvia بیش از 700 گـونه مـی باشد. مریم گلی در ایران دارای 58 گونه و گیاه علفی یک ساله و چند سال دارد، که در سـراسر ایـران پراکـنده اند و بعضی از آنها نیز علف هرز مزارع هستند.
گیاه شناسی
گیاه مُورد یا مـورت بـا نام علمی Myrtus communis از تیره Myrtaceae ازجمله گیاهان نادری است که در مناطق محدودی در ایران و در دنیا مـی‌روید. مـورد درخـتچه‌ای است پایا و همیشه سبز، برگ‌های سبز تیره، بیضوی نوک‌تیز، کامل متقابل، ساده و عاری از دندانه، بـرگ‌های چـرمی، به رنگ سبز، تیره و براق، بدون دمبرگ و معطر، طول برگ ها یـک تـا چـهار سانتی متر و عرض نیم سانتی مر می باشد. اگر با دقت برگ ها را مورد بـررسی قـرار دهـیم. نقاظ کوچک و شفافی در سطح برگ ها مشاهده می کنیم. که همانا، کـیسه هـای ترشحی حاوی اسانس می باشد. چنانچه برگ ها در سایه آفتاب خشک شود، پررنگ و بویی مطبوع و تـند از آن اسـتشمام می گردد و در صورتی که در مقابل آفتاب شدید خشک شود، رنگ آن زرد با بـویی بـسیار ناچیز هراه خواهد بود. گل ها سـفید رنـگ و نـسبتاً درشت و زیبا با بوی مخصوص و معمولاً در فـواصل اردیـبهشت تا تیر ظاهر شده و هرگل شامب پنج گلبرگ مساوی به وضع گسترده دیـده مـی شود. وجود این حالت بـاعث شـده که پرچـم هـای مـتعدد و فراوان کرکی شکل در محل اتصال مـیله بـه نهنج، به‌صورت دسته ای از تارهای بلندو ظریف مشاهده شده و منظره بسیاری به گـل مـی دهد. ارتفاع ساقه آن در شرایط عادی بـین 3-1 متر و در آب و هوای مساعد بـه ارتـفاع بیشتر نیز می‌رسد. پوست سـاقه مـورد به‌صورت قطعاتی از آن جدا و مانند تمام قسمت های گیاه بوی معطر دارد. بر روی ساقه مـورد بـرجستگی هایی به نام گال بـه وجـود مـی آید که مـصارف درمـانی دارد. میوه گیاه به‌صورت سـته، بـیضوی یا مدور به بزرگی یک نخود به رنگ سیاه متمایل به آبی، دراز، طعمی مـخصوص بـوده و حاوی دو دانه سفید رنگ می بـاشد. مـیوه آن تحت عـنوان Mursin در خـاورمیانه بـه عنوان چاشنی کاربرد دارد (یـوسفی، 1387)
ترکیبات شیمیایی
برگ‌های این گیاه دارای 2- 5/1 درصد حجمی، اسانس است که قسمت عمده آن را ترپینولن و سـینئول، لیـنالول، ترپینئول، لینالیل، استات تشکیل می دهـد. هـم چـنین در بـرگ گـیاه علاوه بر اسـانس، تـانن، فلاونوئید، ویتامینC (به میزان 82 میلی گرم درصد گرم برگ خشک)وجود داشته و فاقد آلکالوئید و گلیکوزیدهای قـلبی مـی بـاشد. میوه گیاه دارای تانن، اسانس، مواد رزینی، قـندهای مـختلف واسـید هـای آلی نـظیر اسـید مالیک و اسیدسیتریک است دانه مورد دارای نوعی ماده روغنی است که از اولئین، لینولئین، میریستین و پالمیتین تشکیل می یابد.
اسانس مورد مایعی به رنگ زرد مایل به سبز و دارای بـویی مطبوع می باشد. در دو قسمت الکل 80 درجه نیز حل می شود. از اسانس مورد در هنگام تقطیر و در گرمایی بین 170-160 درجه سانتی‌گراد ماده ای به نام میرتول که مایعی است بی رنگ یا مایل بـه زرد، و دارای بـوی مطبوع شبیه تربانتین و اکالیپتول که به مقدار زیاد در اتر قابل حل است، استخراج می شود.
الف- عصاره: این ترکیب شامل ترکیبات پلی پنولیک1 بوده که اغلب ضد باکتری و قابض پوست مـی بـاشند (تانن) لیکن دو ماده مهم همولوگ بنام میرتوکومولون I و II از آن جدا شده که اثرات ضد میکروبی دارند. البته ترکیبات پلی فنول (عصاره ها) بسیار قابل تأمل و احـتیاط هـستند زیرا در مواردی دیده شده سـیتوتوکسیک بـوده اند.
ب- اسانس (روغن فرّار): خواص اصلی مورد سبز مربوط به اسانس آن می باشد و ترکیبات موجود در آن مجموعه اثرات درمانی ادعا شده را توجیه می نماید. مـجموعه روغـن مورد سبز را میرتول مـی گـویند میرتول نیز مایعی است روغنی و فرار که در هنگام تقطیر درجات گرمای بالاتر از 180 درجه سانتی‌گراد حاصل می شود (صالح نیا، 1387).
خواص درمانی
مورد به‌صورت موضعی در درمان تبخال (تیپ 2 و 1) و در درمان التهاب مـخاط بـینی استفاده می گردد. ضد احتقان، قابض، تقویت کننده و ضد عفونی کنندهو ضد انگل است. مصرف موضعی آن در بهبود زخم و مصرف خوراکی آن در درمان اختلالات سیستم گوارشی و مجاری ادرار کاربرد دارد. هم چنین بـه‌صورت خـوراکی در ناراحتی هـای مجاری تنفسی، سینوزیت و سرفه های خشک به کار رفته و کاربرد موضعی آن در آکنه، بواسیر و عفونت لثه می بـاشد.
اسانس مورد اثر ضدعفونی کننده و آرام بخش دارد و به‌صورت موضعی برای روماتیسم تـجویز مـی شـود. از برگ و گل و گیاه مود نوعی آب مقطر بدست می آید که معطر و دارای اثر قابض بوده و سابقاً مصرف زیـادی داشـته است. از برگ مورد برای تهیه محلول های شستشو و زخم های چرکین به‌صورت کـمپرس اسـتفاده بـه عمل می آید.
ضماد برگ مورد به عنوان مسکن ورمهای مخملک و برای برفک دهان و اسـانس مورد فرح بخش، مقوی قلب بوده و سردرد و درد چشم، گوش، دندان، را از بین برده و دارای اثـر ضد سرطانی است. هـمچنین پمـاد میرتوپلکس و محلول میرتکس از این گیاه تولید می شود. همچنین برای رویاندن مو و جلوگیری از ریزش مود استفاده می شود.
باید توجه داشت فرآورده‌های مورد نباید به مقادیر زیاد و بی رویه برای مـدت طولانی به کار رود زیرا بر اثر دفع اسانس از راه دستگاه تنفس مخاط برونش ها تحریک شده و عوارض ناراحت کننده‌ای ایجاد می کند. چنانچه جوشانده تخم و برگ مورد را صاف نموده و با الکل مـخلوط کـرده و ان را به پا بمالید ترک پاشنه پا را به خوبی برطرف می کند (صالح نیا، 1387)
موارد مصرف گیاه مورد
میوه مورد دارای خاصیت ضد باکترایی است و از آن به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده استفاده مـی کـنند.
ضماد برگ تازه مورد برای خشک کردن زخمهای سرمفید می باشد.
- Poyphenolic
- Mirtokomolon
- Mirtole
مورد در رفع بیماری های جلدی و مواقعی که به علت بروز دانه های جلدی، پوسته های کوچک و سفید رنـگ درپوسـت ظاهر می شود، موثر است.
ضماد برگ مورد به عنوان مسکن ورم های مخملک، جراحت ها و زخم های کف دست و پا استفاده می شود.
گیاه مورد برای التیام زخم های داخـلی بـسیار مـفید است.
از دم کرده برگ هـا بـه‌صورت غـرغره و شست و شوی دهان در موارد برفک استفاده می شود.
اسانس مورد فرح بخش و مقوی قلب می باشد و سردرد، سرگیجه، درد چشم، گوش و دنـدان را از بـین مـی برد.
مصرف فرآورده‌های مورد در برونشیدها، آسم نزله ایـ، فـراخ شدن ناحیه ای یا عمومی برونش ها، موجبات تسهیل خروج اخلاطرا فراهم می سازد.
جوشانده میوه مورد به عنوان قـابض و التـیام دهـنده زخم ها به کار می رود (میرحیدر، 1373).
اهداف پروژه
- اثر دمـاهای مختلف و مدت مزان انبرداری بر روی خواص کمی و کیفی اسانس گیاه مورد
- تعیین بهترین دمای انبارداری برای حفظ کـمیت و کـیفیت اسـانس مورد
- مطالعه تأثیر مدت‌زمان انبارداری بر میزان و کیفیت اسانس مورد
- بـررسی اثـرات متقابل دما و مدت‌زمان نگهداری بر میزان و کیفیت اسانس مورد
نتایج به دست آمده
نتایج به دست آمده در طی 3 ماه دمای محیط:
در 100% اسـانس حاصل از این دما 30 ترکیب شناسایی شده است. همده ترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسـانس در ایـن آزمـایش عبارت بودند از: آلفا پینن (8/30)، لیمونین (4/31)، 8-1 سینیول (3/22)، آلفا تریپنیول (2/3) و ژرانیل استات (5/2)، آلفا ترپینیل استات (2/1)، لیـنلال اسـتات (1) بـوده و سایر ترکیب ها همراه بادرصد ترکیب و زمان بازداری آنها در جدول صفحه بعد آمده اسـت.
جـدول شماره 1- ترکیبات شناسایی شده اسانس مورد در طی 3 ماه دمای محیط
Row Compound RI* Percentage (%) after distillation Percentage (%) after 1 month Percentage (%) after 2 month Percentage (%) after 3 month
1 a-Thujene 927 0.4 0.3 – –
2 a-Pinene 939 30.8 17.9 0.4 –
3 Camphene 950 t t – –
4 Sabinene 974 t t – –
5 a-Pinene 978 0.4 0.3 – –
6 Myrcene 990 0.3 0.3 0.1 –
7 a- Phellandren 1007 0.5 0.4 – –
8 a-3-Carene 1012 0.3 0.3 – –
9 – Terpinene
1018 0.2 0.2 – –
10 Limonene 1029 31.4 32.3 9.5 0.1
11 1,8-Cineole 1031 22.3 26.7 17.5 1.2
12 (E)-a-Ocimen 1048 0.5 0.6 0.3 –
13 a-Terpinene 1060 0.7 0.9 0.6 –
14 Terpinolene 1090 0.8 1.0 0.7 –
15 Linalool 1103 0.3 0.6 1.8 1.9
16 trans-Pinocarveol 1145 t 0.1 0.3 0.3
17 Terpinene-4-o 1172 t 0.1 0.4 –
18 p-Cymen-8-ol 1182 0.4 0.6 2.0 2.2
19 a-Terpineol 1198 3.2 5.4 19.5 27.0
20 Methyl chavicol 1202 0.3 0.4 1.3 0.3
21 Linalyl acetate 1260 1.0 1.7 6.6 9.6
22 Geranial 1263 t t 0.2 0.2
23 (E)-Anethole 1288 t t 0.2 0.5
24 Methyl geranate 1327 0.4 0.7 2.7 4.7
25 -Terpinyl acetate 1354 1.2 1.9 7.6 10.6
26 Neryl acetate 1367 t 0.1 0.5 0.6
27 Geranyl acetate 1389 2.5 4.2 17.0 25.0
28 (E)-Caryophyllene 1420 0.2 0.4 1.4 1.6
29 -Humulene 1456 0.2 0.3 1.2 1.5
30 Caryophyllene oxide 1589 t 0.1 0.7 1.2
RI*, retention indices relative to C8 – C25 n-alkanes on the HP-5 column; t, trace <0.1%
تیمار مربوط بـه نـگهداری اسـانس در دمای محیط:
آلفا پنین از 8/30 درصد در نمونه تازه به %4/0 بعد از سه ماه، رسیده است.
لیـمونن از 4/31 بـه 1/0 درصد، 8-1 سینئول از 3/22 به 2/1 درصد بعد از سه ماه، همچنین آلفا تریپنئول از 2/3 درصد در نمونه تـازه بـه 27% بـعد از سه ماه و لینئال استات از 1% به 6/9 درصد و ژرانیل استات از 5/2 به 25% درصد بعد از سه ماه در دمای اتـاق رسـیده است.
نمودار 1- تیمار مربوط به نگهداری اسانس در دمای محیط
نتایج به دسـت آمـده در طـی 3 ماه دمای یخچال
در 100% اسانس حاصل از این دما 30 ترکیب شناسایی شده است. عمده ترین ترکیب‌های تـشکیل‌دهنده اسـانس در ایـن آزمایش عبارت بودند از: آلفا پینن (8/30)، لیمونین (4/31)، 8-1 سینیول (3/22) و سایر ترکیب ها همراه بـا درصـد ترکیب و زمان بازداری آنها در جدول آمده است.
جدول شماره 2- ترکیبات شناسایی شده از اسانس مورد در طی 3 مـاه دمـای یخچال {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی}
RI*, retention indices relative to C8 – C25 n-alkanes on the HP-5 column; t, trace <0.1%
تیمار مربوط به نگهداری اسـانس در دمـای یخچال:
آلفا پینن از 8/30 به 4/24، لیمونن از 4/31 به 8/44 و هـمچنین 8-1 سـینئول از 3/22 بـه 2/11 درصد بعد از سه ماه رسیده است.
نـمودار 2- تـیمار مربوط به نگهداری اسانس در یخچال
نتایج به دست آمده در طی 3 ماه دمای فـریزر:
در 100% اسـانس حاصل از این دما 30 ترکیب شـناسایی شـده است. عـمده تـرین تـرکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس در این آزمایش عبارت بـودند از: آلفـا پینن (8/30)، لیمونین (4/31)، 8-1 سینیول (3/22) و سایر ترکیب ها همراه با درصد ترکیب و زمان بـازداری آنـها در جدول آمده است.
جدول شماره 3- تـرکیبات شناسایی شده از اسانس مـورد در طـی 3 ماه دمای فریزر {مراجعه شـود بـه فایل جدول الحاقی}
RI*, retention indices relative to C8 – C25 n-alkanes on the HP-5 column; t, trace <0.1%
تیمار مربوط به نگهداری اسانس در دمای فریزر:
آلفا پینن از 8/30 بـه 8/25 ، لیـمونن از 4/31 به 9/46 و 8-1 سینئول از 3/22 به 10 درصد رسـیده اسـت.
نـمودار 3- تیمار مربوط بـه نـگهداری اسانس در فریزر
جدول شـماره 4- تـرکیبات شناسایی شده از اسانس دمای فریزر {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی}
RI*, retention indices relative to C8 – C25 n-alkanes on the HP-5 column; t, trace <0.1%
جدول شماره 5- تجزیه واریـانس اثـرات دما و زمـان بـر مـیزان اسانس پسندی اسانس مورد بکاهد. مقدار دو عنصر 8-1 سینیول و لیمونن بعد از سه ماه در تـمامی عـملکردها در دمای یخچال افزایش پیدا می کـند امـا کـیفیت پیـش مـاده ها کاهش مـی یـابد.
آدرس مقاله: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1797225
